దాశరధీశతకం

1.రంగదరాతిభంగ, ఖగ రాజతురంగ, విపత్పరంపరో
త్తుంగ తమఃపతంగ, పరి తోషితరంగ, దయాంతరంగ స
త్సంగ ధరాత్మజా హృదయ సారసభృంగ నిశాచరాబ్జమా
తంగ, శుభాంగ, భద్రగిరి దాశరథీ కరుణాపయోనిథీ.

భావం: శత్రువుల సంహరించినవాడవు, గరుత్మంతుడు వాహనముగ గలవాడవు, ఆపదల బోగొట్టువాడవు, రంగనాధునిచే సేవింపబడిన వాడవు, దయతో నొప్పు మనస్సుగలవాడవు, సత్సంగుడవు, సీతాహృదయమును పద్మమునకు తుమ్మెదవంటివాడవు, రాక్షసులకు బీభత్స కరుడవు, శుభాంగుడవునైన భద్రాచల రామా!

2.శ్రీద సనందనాది మునిసేవిత పాద దిగంతకీర్తిసం
పాద సమస్తభూత పరిపాల వినోద విషాద వల్లి కా
చ్ఛేద ధరాధినాథకుల సింధుసుధామయపాద నృత్తగీ
తాది వినోద భద్రగిరి దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: సంపదల నిచ్చువాడవు, మునులచే బూజింపబడినవాడవు, కీర్తిమంతుడవు, అన్ని భూతములను పాలించువాడవు, దుఖఃముల బోగొట్టువాడవు, క్షత్రియ కులమును సముద్రమునకు జంద్రుడవు, నృత్యము, గానము వేడుకగా గలవాడవు, భద్ర - నిధీ!

3.ఆర్యుల కెల్ల మ్రొక్కివిన తాంగుడనై రఘునాధ భట్టరా
రార్యుల కంజలెత్తి కవి సత్తములన్ వినుతించి కార్య సౌ
కర్య మెలర్పనొక్క శతకంబొన గూర్చి రచింతునేడుతా
త్పర్యమునన్ గ్రహింపుమిది దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: పెద్దల కందఱికి మ్రొక్కి, వంచిన శరీరము గలవాడనై గురువైన రఘునాధభట్టునకు నమస్కరించి, కవిశ్రేష్ఠులను పొగడి, కార్య లాభమునకై యొక శతకంబును వ్రాసెదను. దీని నిష్టముతో గైకొనుము దాశ - నిధీ!

4.మసకొని రేంగుబండ్లుకును మౌక్తికముల్ వెలవోసినట్లుదు
ర్వ్యసనముజెంది కావ్యము దురాత్ములకిచ్చితిమోస మయ్యె నా
రసనకుఁ బూతవృత్తిసుక రంబుగ జేకురునట్లు వాక్సుధా
రసములుచిల్క బద్యుముఖ రంగమునందునటింప వయ్యసం
తసము జెంది భద్రగిరి దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: రేగుపండ్లను ముత్తెములుపోసి కొనినట్లు దురాశతో మోసపోయి నా కావ్యములను దుర్మార్గుల కిచ్చితిని; నా నాల్కకు పవిత్రత సులభముగ గల్గునట్లును, పలుకుదేనియలు చిల్కునట్లు నా పద్యము ముఖమును నాట్యరంగమునందు సంతోషముతో నీవు నటింపుము. భద్ర - నిధీ!

5.శ్రీరమణీయహార యతసీ కుసుమాభశరీర, భక్త మం
దార, వికారదూర, పరతత్త్వవిహార త్రిలోక చేతనో
దార, దురంత పాతక వితాన విదూర, ఖరాది దైత్యకాం
తార కుఠార భద్రగిరి దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: హారములు గలవాడవు, అవిసెపూవువంటి శరీరకాంతి గలవాడవు, భక్తులకు కల్పవృక్షమవు, వికారములు లేనివాడవు, దేవతాతత్త్వమందు విహరించువాడవు, మూడులోకముల గల ప్రాణులను బోషించువాడవు, పాపముల బోగొట్టువాడవు, ఖరాది రాక్షసారణ్యమునకు గొడ్డలివంటి వాడవు, భద్ర - నిధీ!

6.దురితలతాలవిత్ర, ఖర దూషణకాననవీతిహొత్ర, భూ
భరణకళావిచిత్ర, భవ బంధవిమోచనసూత్ర, చారువి
స్ఫురదరవిందనేత్ర, ఘన పుణ్యచరిత్ర, వినీలభూరికం
ధరసమగాత్ర, భద్రగిరి దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: పాపమను తీగలకు కొడవలివంటివాడవు, ఖరదూషణాదుల నెడి యడవికి యగ్నివంటివాడవు, భూమిని రక్షించుటయందు విచిత్రుడవు, పుట్టుకయను ముడిని విడదీయుటయే విధిగాగలవాడవు, ప్రకాశించు పద్మములవంటి నేత్రములు గలవాడవు, పుణ్యచరిత్రుడవు, మేఘకాంతి వంటి శరీరకాంతి గలవాడవు.

7.కనకవిశాలచేల భవకానన శాతకుఠారధార స
జ్జనపరిపాలశీల దివిజస్తుత సద్గుణ కాండకాండ సం
జనిత పరాక్రమక్రమ విశారద శారద కందకుంద చం
దన ఘనసార సారయశ దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ. 10

భావం: బంగారు మయమైన వస్త్రములు గలవాడవు, సంసారమను నడవికి గొడ్డలి మొనవంటివాడవు, సజ్జనుల పరిపాలించెడివాడవు, దేవతలచే బొగడబడినవాడవు, మంచి గుణములు గలవాడవు, బాణవిద్యలో బండితుండవు, శరత్కాలపు మేఘము, మొల్లలు, గంధము పచ్చ కర్పూరము వంటి నిగ్గైన కీర్తిగలవాడవు.

8.శ్రీ రఘువంశ తోయధికి శీతమయూఖుడవైన నీ పవి
త్రోరుపదాబ్జముల్ వికసితోత్పల చంపక వృత్తమాధురీ
పూరితవాక్ప్రసూనముల బూజలొనర్చెద జిత్తగింపుమీ
తారకనామ భద్రగిరి దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ

భావం: రఘువంశమునకు జంద్రునివంటివాడవు, అట్టి నీ చరణముల నుత్పలము, చంపకము మొదలగు పద్యవృత్తములను పూలచే బూజించును. నా పూజలను గైకొనుము.

9.గురుతరమైన కావ్యరస గుంభనకబ్బుర మందిముష్కరుల్
సరసులమాడ్కి సంతసిల జూలుదురోటుశశాంక చంద్రికాం
కురముల కిందు కాంతమణి కోటిస్రవించిన భంగివింధ్యభూ
ధరమున జాఱునే శిలలు దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: మూఢులు గ్రంధములలోని రసముయొక్క కూర్పునకు రసికుల వలె సంతోషింపజాలరు. ఎట్లన చంద్రుని వెన్నెలకు చంద్రకాంత శిలలు కఱగి జాఱునట్లు వింధ్యపర్వతమున నుండు ఱాళ్ళు జాఱవు.

10.తరణికులేశ నానుడుల దప్పులు గల్గిన నీదునామ స
ద్విరచితమైన కావ్యము పవిత్రముగాదె వియన్నదీజలం
బరగుచువంకయైన మలినాకృతి బాఱిన దన్మహత్వముం
దరమె గణింప నెవ్వరికి దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: నా మాటలలో దప్పులున్నను నీ పేరుతో వ్రాయబడు కావ్యము పవిత్రమైనదే, ఎట్లన గంగానది నీరు వంకరగ బాఱినను, ముఱికిగ మాఱినను దాని గొప్పతన మెక్కడ పోవును?

11.దారుణపాత కాబ్ధికి సదా బడబాగ్ని భవాకులార్తివి
స్తారదవానలార్చికి సుధారసవృష్టి దురంత దుర్మతా
చారభయంక రాటవికి జండకఠోరకుఠారధార నీ
తారకనామ మెన్నుకొన దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: నీ పేరు పాపమను సముద్రమునకు బడబాగ్ని వంటిది, సంసారమను కార్చిచ్చునకు నమృతపు వాన, దుర్మతాచారములకు గొడ్డలి మొన వంటిది.

12.హరునకు నవ్విభీషణునక ద్రిజకుం దిరుమంత్ర రాజమై
కరికి సహల్యకుం ద్రుపదకన్యకు నార్తిహరించుచుట్టమై
పరగినయట్టి నీపతిత పావననామము జిహ్వపై నిరం
తరము నటింపజేయుమిక దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ

భావం: నీ నామ మీశ్వరునకు, విభీషణునకు, పార్వతికిని శ్రేష్ఠమగు మంత్రమైనది. అట్టి పరమ పవిత్రమైన నీ నామము నా నాల్కయం దెప్పుడు నాడునట్లు చేయుము.

13.ముప్పున గాలకింకరులు ముంగిటవచ్చిన వేళ, రోగముల్
గొప్పరమైనచో గఫము కుత్తుక నిండినవేళ, బాంధవుల్
గప్పినవేళ, మీస్మరణ గల్గునొ గల్గదొ నాటి కిప్పుడే
తప్పకచేతు మీభజన దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: ముసలితనమున యమభటులు వాకిట ముందునకు వచ్చి యుండగా, రోగ మెక్కువై కఫము గొంతులో నిండినప్పుడు, బంధువులు చుట్టుకొన్నప్పుడు మిమ్ము తలతునో తలపలేనో, భజింతునో భజింపలేనో కాబట్టి యిప్పుడే యా పని నెరవేర్చెదను.

14.పరమదయానిధే పతితపావననామ హరే యటంచు సు
స్ధిరమతులై సదాభజన సేయు మహత్ముల పాదధూళి నా
శిరమునదాల్తుమీరటకు జేరకుడంచు యముండు కింకరో
త్కరముల కాన బెట్టునట దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: దయకు సముద్రమువంటివాడవు, పాపులనుద్ధరించు పేరుగలవాడవు. హరీ యని నిలుకడగల బుధ్ధితో గొలుచు మహాత్ముల కాళ్ళ దుమ్ము నా నెత్తిపై దాల్తును. అప్పుడు యముడు తన భటులను నా జోలికి పోవద్దని యాజ్ఞాపించును.

15.అజునకు తండ్రివయ్యు సనకాదులకుం బరతత్త్వమయ్యుస
ద్ద్విజమునికోటికెల్లబర దేతవయ్యు దినేశవంశ భూ
భుజులకు మేటివయ్యుబరి పూర్ణుడవై వెలిగొందుపక్షిరా
డ్ధ్వజమిము బ్రస్తుతించెదను దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: బ్రహ్మకు దండ్రివి, సనకాదులకున్ బరతత్త్వమవు, బ్రాహ్మణులకు, ఋషులకు ముఖ్య దేవుడవు, సూర్యవంశపు రాజులలో నధికుడవు, అట్టి నిన్ను పొగడెదను.

16.పండిత రక్షకుం డఖిల పాపవిమొచను డబ్జసంభవా
ఖండల పూజితుండు దశకంఠ విలుంఠన చండకాండకో
దండకళా ప్రవీణుడవు తావక కీర్తి వధూటి కిత్తుపూ
దండలు గాగ నా కవిత దాశరధీ కరుణాపయోనిధీ!

భావం: పండిత రక్షకుఁడు, పాపములఁ బోఁగొట్టువాఁడు, బ్రహ్మేంద్రాదులచే బూజింపఁబడినవాఁడు, రావణాసురిని సంహరించినవాడను నీ కీర్తి కన్యకు నా కవిత్వమును బూదండవలెనిత్తును.

17.శ్రీరమ సీతగాగ నిజసేవక బృందము వీరవైష్ణవా
చార జవంబుగాగ విరజానది గౌతమిగా వికుంఠ ము
న్నారయభద్ర శైలశిఖరాగ్రముగాగ వసించు చేతనో
ద్ధారకుడైన విష్ణుడవు దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ. 20

భావం: లక్ష్మీదేవి సీత, సేవకులు వైష్ణవజనులు, విరజానది, గోదావరి, వైకుంఠము, భద్రాచలము కాగా ప్రాణుల నుధ్ధరించునట్టి విష్ణువుడ నీవు దా - నిధీ!

18.కంటి నదీతటంబుబొడగంటిని భద్రనగాధివాసమున్
గంటి నిలాతనూజనురు కార్ముక మార్గణశంఖచక్రముల్
గంటిని మిమ్ము లక్ష్మణుని గంటి కృతార్ధుడ నైతి నో జగ
త్కంటక దైత్యనిర్ధళన దాశరధీ కరుణాపయోనిధీ!

భావం: ఏటిదరిని భద్రాచలమునం దుండుట జూచితిని, సీతను జూచితిని, గొప్పవైన ధనువును, బాణములను, శంఖచక్రముల జూచితిని, మిమ్ము, లక్ష్మణుని జూచి కృతార్ధుడనైతి.

19.హలికునకున్ హలాగ్రమున నర్ధము సేకురుభంగి దప్పిచే
నలమట జెందువానికి సురాపగలో జల మబ్బినట్లు దు
ర్మలిన మనోవికారియగు మర్త్యుని నన్నొడగూర్చి నీపయిన్
దలవు ఘటింపజేసితివె దాశరధీ కరుణాపయోనిధీ!

భావం: రైతునకు నాగేటి చివర ధనమిచ్చినట్లును, దప్పితో బాధ పడువానికి గంగానదీజల మబ్బినట్లును, చెడు మనస్సు గల నాకు నీపై భక్తి కలుగునట్లు చేసితివి.

20.కొంజకతర్క వాదమను గుద్దలిచే బరతత్త్వభూస్ధలిన్
రంజిలద్రవ్వి కన్గొనని రామనిధానము నేడు భక్తిసి
ద్ధాంజనమందుహస్తగత మయ్యెబళీ యనగా మదీయహృ
త్కంజమునన్ వసింపుమిక దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: తర్కవాదముచేనైన గన్గొనరాని రాముడను నిధి, భక్తియను బైరాగుల కాటుకతో నందఱు సెబాసనగా జేజిక్కిన దయ్యెను. ఇంక నా మనస్సునందు స్థావరముగా నిలువుము.

21.రాముఁడు ఘోర పాతక విరాముడు సద్గుణకల్పవల్లికా
రాముడుషడ్వికారజయ రాముడు సాధుజనావనవ్రతో
ద్దాముఁడు రాముడే పరమ దైవము మాకని మీ యడుంగు గెం
దామరలే భుజించెదను దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: పాపములను పోగొట్టువాడు, మంచిగుణములను కల్పవృక్షపు తీగెలకు దోటవంటివాడు, వికారములను జయించినవాడు, మంచివారిని రక్షించువాడు నైన రాముడే ముఖ్య దేవుడుగా నీ యడుగు లను పద్మముల గొలుతును.

22.చక్కెరమానివేముదిన జాలినకైవడి మానవాధముల్
పెక్కురు ఒక్క దైవముల వేమఱుగొల్చెదరట్ల కాదయా
మ్రొక్కిననీకు మ్రొక్కవలె మోక్ష మొసంగిన నీవయీవలెం
దక్కినమాట లేమిటికి దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: హీనులనేకులు నిన్ను విడిచి ఇంకొకరిని గొలిచెదరు. అనగా తియ్యని చక్కెరను తినలేక వేప వస్తువగు చేదును తినుటకు నేర్చినట్లున్నది.మ్రొక్క దగినవాడవు నీవే , మోక్షదాయకుడవు నీవే !

23.'రా' కలుషంబులెల్ల బయలంబడద్రోచిన 'మా'క వాటమై
డీకొనిప్రోవుచునిక్క మనిధీయుతులెన్నఁదదీయ వర్ణముల్
గైకొని భక్తి చే నుడువఁగానరు గాక విపత్పరంపరల్
దాకొనునే జగజ్జనుల దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: 'రా' యను నక్షరము పాపముల బారద్రోలగా, 'మా' యను నక్షరము వాకిలియై పాపముల జొరనీయకుండును అని పెద్దలైనవారు పై 'రామ' యను నక్షరముల బుద్ధిమంతులు భక్తితో బలుకకుందురే గాని, పలికినట్లైన యాపదలు ప్రపంచ జనుల గ్రమ్ముకొనవు.

24.రామహరే కకుత్ధ్సకుల రామహరే రఘురామరామశ్రీ
రామహరేయటంచు మది రంజిల భేకగళంబులీల నీ
నామము సంస్మరించిన జనంబు భవంబెడబాసి తత్పరం
ధామ నివాసులౌదురట దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: రామ హరే యని నీ పేరును గప్ప గొంతుకవలె దలఁచిన జనులు జన్మరహితులై మోక్షము జెందుదురట.

25.చక్కెర లప్పకున్ మిగుల జవ్వని కెంజిగురాకు మోవికిం
జొక్కపుజుంటి తేనియకు జొక్కులుచుంగన లేరు గాక నే
డక్కట రామనామమధు రామృతమానుటకంటె సౌఖ్యామా
తక్కినమాధురీ మహిమ దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: అయ్యో! ఈ కాలమువారు చక్కెరరాశికిని, యువతి యొక్క పెదవికిని, తేనెటీగలు పెట్టిన తేనెకు నాసపడుచున్నారు. రాముని పేరులో గల తీపిని నెఱుంగలేరు. రాముని పేరులో గల తీయదనము కంటే వానిలో గల తీయదన మంత సుఖమా!

26.అండజవాహ నిన్ను హృదయంబుననమ్మిన వారి పాపముల్
కొండలవంటివైన వెసగూలి నశింపక యున్నె సంత తా
ఖండలవైభవోన్నతులు గల్గకమానునె మోక్ష లక్ష్మికై
దండయొసంగకున్నె తుద దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: నిన్ను నమ్మి కొలిచినవారి పాపములు కొండలంతటివైనను నశించిపోవును. ఇంద్రవైభవములు కల్గును. మోక్షలక్ష్మి చేయూతనొసంగును.

27.చిక్కనిపాలపై మిసిమి జెందిన మీగడ పంచదారతో
మెక్కినభంగి మీవిమల మేచకరూప సుధారసంబు నా
మక్కువ పళ్లేరంబున సమాహిత దాస్యము నేటిదో యిటన్
దక్కెనటంచు జుఱ్ఱెదను దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ. 30

భావం: చిక్కని పాలిమీద నిగనిగలాడు మీగడతో జక్కెర గలిపికొని తిన్నట్లుగ నీ రూప మనియెడు నమృతము నా ప్రేమ పాత్రలో దగిన దాస్యమును దోసిలియందు లభించిందని చెప్పి జుఱ్ఱుకొందును.

28.సిరులిడసీత పీడలెగ జిమ్ముటకున్ హనుమంతుడార్తిసో
దరుడు సుమిత్రసూతి దురితంబులుమానుప రామ నామముం
గరుణదలిర్ప మానవులగావగ బన్నిన వజ్రపంజరో
త్కరముగదా భవన్మహిమ దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: సంపద లిచ్చుటకు సీత, పీడల పోగొట్టుటకు హనుమంతుడు, ధుఃఖముబాప లక్ష్మణుడు పాపము హరించుటకు రామనామములను గరుణతో మానవుల రక్షిచుటకై యేర్పరుపబడినవి.

29.హలికులిశాంకుశధ్వజ శరాసన శంఖరథాంగ కల్పకో
జ్వలజలజాత రేఖలను సాంశములై కనుపట్టుచున్న మీ
కలితపదాంబుజ ద్వయము గౌతమపత్ని కొసంగినట్లు నా
తలపున జేర్చికావగదె దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: శంకచక్రాదులతో బ్రకాశించు పద్మరేఖల వలె చిహ్నములు గలవైన మీ పాదముల నహల్య కొసగినట్లు నా భామునందు గూడ నిలుచునట్లు చేయును.

30.జలనిధిలోనదూఱి కుల శైలముమీటి ధరిత్రిగొమ్మునం
దలవడమాటిరక్కసుని యంగముగీటిబలీంద్రునిన్ రసా
తలమునమాటి పార్ధివక దంబముగూఱ్చిన మేటిరామ నా
తలపుననాటి రాగదవె దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: మత్స్య, కూర్మ, వరాహ, నరసింహ, వామన, పరశురామాద్యవతారముల నెత్తినట్టి రామా! నా భావమునందు నిలువగా రమ్ము.

31.భండన భీముడా ర్తజన బాంధవుడుజ్జ్వల బాణతూణకో
దండకళాప్రచండ భుజ తాండవకీర్తికి రామమూర్తికిన్
రెండవ సాటిదైవమిక లేడనుచున్ గడగట్టి భేరికా
దాండద దాండ దాండ నిన దంబులజాండము నిండమత్తవే
దండము నెక్కి చాటెదను దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: యుద్ధమునందు భయంకరుడు, దుఃఖితులకు జుట్టము, ధనుర్విద్యయందును, భుజబలము నందును పేరు గన్న రాముని వంటి దేవుడింకొకడు లేడు. ఈ విషయము నేను లోకమునకు జాటెదను.

32.అవనిజ కన్నుదోయి తొగలందు వెలింగెడు సోమ, జానకీ
కువలయనేత్ర గబ్బిచనుకొండల నుండు ఘనంబ మైధిలీ
నవనవ యౌవనంబను వనంబుకున్ మదదంతి వీవెకా
దవిలి భజింతు నెల్లపుడు దాశరధీ కరుణాపయోనిధీ!

భావం: సీత కన్నులను కలువలకు జంద్రుడవు, సీత యొక్క యుబ్బిన స్తనములను కొండల నుండెడి మేఘమవు. సీత యొక్క కొంగ్రొత్త యౌవన మను వనమునకు మదించిన యేనుగువంటివాడవు నీవని యిష్టముతో గొలుతును.

33.ఖరకరవంశజా విను ముఖండిత భూతపిశాచఢాకినీ
జ్వర పరితాపసర్పభయ వారకమైన భవత్పదాబ్జ ని
స్పుర దురువజ్రపంజరముజొచ్చితి, నీయెడ దీన మానవో
ధ్ధర బిరుదంక మేమఱుకు దాశరధీ కరుణాపయోనిధీ!

భావం: భూత పిశాచాది భయముల బోగొట్టునవైన నీ పాదముల బ్రవేశించితిని. ఇపుడు దీనుల నుద్ధరించువాడవను నీ బిరుదు యొక్క చిహ్నము మఱవకుము.

34.జుఱ్ఱెదమీక థామృతము జుఱ్ఱెదమీపదకంజతో యమున్
జుఱ్ఱెద రామనామమున జొబ్బిలుచున్న సుధారసంబ నే
జుఱ్ఱెద జుఱ్ఱుజుఱ్ఱుఁగ రుచుల్ గనువారిపదంబు గూర్పవే
తుఱ్ఱులతోడి పొత్తిడక దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: మీ కధామృతమును మీ పాదపద్మములను జుఱ్ఱుకొందును. రామనామములో గారుచున్న యమృతరసమును జుఱ్ఱెదను. అందలి రుచుల నెఱిగినవారి స్థానమిమ్ము. దుర్మార్గుల స్నేహ మొసగకుము.

35.ఘోరకృతాంత వీరభట కోటికి గుండెదిగుల్ దరిద్రతా
కారపిశాచ సంహరణ కార్యవినోది వికుంఠ మందిర
ద్వార కవాట భేది నిజదాస జనావళికెల్ల ప్రొద్దు నీ
తారకనామ మెన్నుకొన దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: నీ నామము యమభటులకు గుండె దిగులు కలిగించునది, దరిద్ర పిశాచమును నాశనము చేయునది. నీ భక్తుల కెప్పటికిని వైకుంఠ ద్వారమున గల తలుపులను బ్రద్దలు గొట్టునటువంటిది.

36.విన్నపమాలకించు రఘువీర నహిప్రతిలోకమందు నా
కన్నదురాత్ముడుం బరమ కారుణికోత్తమ వేల్పులందు నీ
కన్న మహాత్ముడుం బతిత కల్మషదూరుడు లేడునాకువి
ద్వన్నుత నీవెనాకు గతి దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: నాకన్న దురాత్ముడు ప్రపంచమున లేడు. నీకన్న మహాత్ముడు దేవతలలో లేడు. కావున నాకు నీవె దిక్కు. మరియొకరు కాదు.

37.పెంపునఁదల్లివై కలుష బృందసమాగమ మొందుకుండు ర
క్షింపనుదండ్రివై మెయు వసించుదు శేంద్రియ రోగముల్ నివా
రింపను వెజ్జవై కృప గుఱించి పరంబు దిరబుగాఁగ స
త్సంపదలీయ నీవెగతి దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: పోషించుటలో దల్లివి, పాపముల బొందకుండ రక్షించుటలో దండ్రివి, రోగమును వారించుటలో వైద్యుడవై, దయతో శాశ్వతమోక్ష మొసగి రక్షింపుము.

38.కుక్షినజాండపం క్తులొన గూర్చి చరాచరజంతుకోటి సం
రక్షణసేయు తండ్రివి పరంపర నీ తనయుండనైన నా
పక్షము నీవుగావలదె పాపము లెన్ని యొనర్చినన్ జగ
ద్రక్షక కర్తవీవెకద దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: కడుపులో బ్రహ్మాండముల నుంచుకొని చేతనా చేతన జంతువుల బాలించు నీవే నాకు దిక్కు. పాపములెన్ని చేసినను రక్షించు వాడవు నీవే సుమా!

39.గద్దరియో గిహృత్కమల గంధర సానుభవంబుఁజెందు పె
న్నిద్దవు గండుఁ దేఁటి థరణీసుత కౌఁగిలిపంజరంబునన్
ముద్దులుగుల్కు రాచిలుక ముక్తినిధానమురామరాఁగదే
తద్దయు నేఁడు నాకడకు దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: మహాత్ముల హృదయ పద్మములనుండు మకరందమును గ్రోలుదుమ్మెదవంటివాడవు, ముక్తికి నిక్షేపమువంటివాడవు నైన, రామ! నేడు దయతో నా కడకు రమ్ము.

40.కలియుగ మర్త్యకోటినిను గన్గొన రానివిధంబో భక్తవ
త్సలతవహింపవో చటుల సాంద్రవిపద్దశ వార్ధి గ్రుంకుచో
బిలిచిన బల్క వింతమఱపీ నరులిట్లనరాదు గాక నీ
తలపున లేదె సీత చెఱ దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: ఈ కలియుగములోని మనుష్యులు నిన్ను గనలేకున్నారో లేక నీకు భక్తులపై దయలేదో యెఱుంగను. మిక్కిలి విశేషమైన యాపద లను సముద్రములో బడుచు బిలిచినను బలుకకున్నావు. మే మిట్లనగూడదు, సీత పడిన బాధ నప్పుడే మఱచితివా? (మమ్ములను మఱువకు మనుట.)

41.జనవర మీక థాలి వినసైఁపక కర్ణములందు ఘంటికా
నినద వినోదముల్ సులుపునీచునకున్ వరమిచ్చినావు ని
న్ననయమునమ్మి కొల్చిన మహాత్మునకేమి యొసంగు దోసనం
దననుత మాకొసంగుమయ దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: నీ కధలు చెవులతో విన నిష్టపడక గంటలమ్రోఁతల నానందపడు ఘంటాకర్ణాదులకు వరము లిచ్చితివి. నిన్నెప్పుడుఁ గొల్చువారి కే మోసంగితివి. మాకు మోక్ష మిమ్ము.

42.పాపము లొందువేళ రణపన్నగ భూత భయజ్వారాదులన్
దాపద నొందువేళ భరతాగ్రజ మిమ్ము భజించువారికిన్
బ్రాపుగ నీవుదమ్ము డిరుపక్కియలన్ జని తద్విత్తి సం
తాపము మాంపి కాతురట దాశరధీ కరుణాపయోనిధి!

భావం: పాపము లొందినప్పుడు, రణంలో, పాముల ద్వారా, భూత ప్రేతల భయానకతలో, జ్వరంలో పడినప్పుడు, భరతుని అన్న అయిన మీని భజించే వారికి మీరు రక్షణగా ఉంటారు. మీరు దయామూర్తి, కరుణ సముద్రం, రామా, మా తాపాలను తొలగించి కాపాడగలరు.

43.అగణిత జన్మకర్మదురి తాంబుధిలో బహుదుఃఖవీచికల్
దెగిపడవీడలేక జగతీధర నీపదభక్తి నావచే
దగిలి తరింపగోరితి బదంపబడి నదు భయంభు మాన్పవే
తగదని చిత్తమం దిడక దాశరధీ కరుణాపయోనిధీ!

భావం: అనేక జన్మలు, కర్మ ఫలితాల సముద్రంలో అనేక కష్టాలు, బాధలు అలలలుగా ఉధృతంగా వస్తుంటాయి. ఈ సంసార సాగరంలో తేలిపోవడానికి పాదాభ్యాంజలి ద్వారా రక్షణ పొందడం మాత్రమే మార్గం అని జగతీపతి అయిన నిన్ను స్మరించుకుంటూ భయంతో బ్రతుకుతున్నాను. మా భయాలు తొలగించి కాపాడవలసినది, మా మనస్సు చంచలంగా కాకుండా నిన్ను నమ్మి ఉండగలుగుతుంది. దశరథ కుమారా, కరుణ సముద్రం అయిన రామా, మమ్మల్ని కాపాడగలరు.

44.నేనొనరించు పాపముల నేకములైనను నాదుజిహ్వకుం
బానకమయ్యెమీపరమ పావననామముదొంటి చిల్కరా
మాననుగావుమన్న తుది మాటకు సద్గతి జెందెగావునన్
దాని ధరింపగోరెదను దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: నేను చేసిన పాపాలు ఎన్నో ఉన్నా, నా నాలుక మీ పవిత్ర నామాన్ని జపించటం వల్ల ఆ పాపాలు తొలగిపోతాయి. నా చివరి మాటగా మోక్షం కోసం మీను వేడుకుంటున్నాను. నన్ను క్షమించి, మోక్షం పొందడానికి సహాయపడగలవని ఆశతో మిమ్మల్ని ప్రార్థిస్తున్నాను. దశరథుని కుమారుడా, కరుణ సముద్రమైన రామా, దయచూపి నా ఆత్మకు శాంతిని ఇవ్వగలవు.

45.పరధనముల్ హరించి పరభామలనంటి పరాన్న మబ్బినన్
మురిపమ కానిమీఁదనగు మోసమెఱుంగదు మానసంబు
స్తరమదికాలకింకర గదాహతి పాల్పడనీక మమ్ము నేదు
తఱిదరిజేర్చి కాచెదవొ దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: "పరధనములను దొంగిలించి, పరభామలను ఇష్టపడి, పరాన్నమును తిన్నాను.""మంచి అనుభవం కలిగించినప్పుడు కూడా, నేను మోసాన్ని అర్థం చేసుకోలేదు. నా మనసు ఎప్పుడూ మోసానికి గురికాలేదు.""ఈ సమయం నుండి, ఇకపై నేను అహంకారం చేయను. పాపాల పాల్పడను. నన్ను క్షమించి, నన్ను రక్షించు.""తండ్రి వంటి దేవుడా, దాశరథీ (రాముడు), కరుణాపయోనిధీ (కరుణ సముద్రా), నన్ను రక్షించు."

46.చేసితి ఘోరకృత్యములు చేసితి భాగవతాపచారముల్
చేసితి నన్యదైవములఁ జేరి భజించిన వారిపొందు నేఁ
జేసిన నేరముల్ దలఁచి చిక్కులఁబెట్టకుమయ్యయయ్య నీ
దాసుఁడనయ్య భద్రగిరి దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: ఓ దేవా, నేను ఘోరమైన పాపాలు చేశాను. నేను భగవంతుడికి వ్యతిరేకమైన పని చేశాను."ఇతర దేవతలను ఆరాధించి, భక్తి నిండిన వారి దగ్గరకు చేరి, నేను అనేక తప్పులు చేశాను.""ఈ నేరాలను ఆలోచించి, మరిన్ని చిక్కుల్లో పడకుండా నన్ను రక్షించు. నీ దాసుడిని. ఓ భద్రగిరి దాశరథీ, కరుణా సముద్రా, నన్ను క్షమించు.

47.పరుల ధనంబుఁజూచిపర భామలజూచి హరింపగోరు మ
ద్గురుతరమానసం బనెడు దొంగనుబట్టినిరూఢదాస్య వి
స్ఫురితవివేక పాశములఁ జుట్టి భవచ్చరణంబనే మరు
త్తరువునగట్టివేయగ దె దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: నేను పరుల ధనాన్ని చూసి, పర భామలను చూసి, వాటిని హరించడంలో నిమగ్నమైనాను. నాకు దివ్యమైన గురువుల నడుమ కూడా ధనవంతుడైన దొంగగా అనిపించగలదు.నేను పాపాలను తీసివేసేందుకు, నా మానసిక అజ్ఞానాన్ని ఓడించేందుకు, శ్రేష్ఠమైన వివేకం అవసరం.నా పాత పాపాలు, అనారోగ్యాలు, బంధనాలు మీ దివ్య చరణాలకు తలుపు వేసేలా చేయండి.

48.సలలిత రామనామ జపసార మెఱుంగను గాశికాపురీ
నిలయుడగానుమీచరణ నీరజరేణు మహాప్రభావముం
దెలియనహల్యగాను జగతీవర నీదగు సత్యవాక్యముం
దలపగ రావణాసురుని తమ్ముడగాను భవద్విలాసముల్
దలచినుతింప నాతరమె దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: సలలిత రామనామ జపం ద్వారా, నేను మరింత శక్తివంతమైనా, గాశికాపురి వద్ద నివసించే మీ చరణాలు యొక్క మహత్త్వం గురించి తెలుసుకోవాలి.మీ చరణాలకు నీరజరేణు వలన గొప్ప ప్రభావం ఉంది. ఈ మితమైన సత్యవాక్యములు ప్రపంచాన్ని సత్యపధానికి రప్పించగలవు.రావణాసురుని తమ్ముడుగా ఈ భవద్విలాసములు (మీ అద్భుత లీలలు) నేనూ చూడాలనుకుంటున్నాను. మీరు నా పాపాలను తొలగించాలి.

49.పాతకులైన మీకృపకు బాత్రులు కారెతలంచిచూడ జ
ట్రాతికిగల్గె బావన మరాతికి రాజ్యసుఖంబుగల్గె దు
ర్జాతికి బుణ్యమబ్బెగపి జాతిమహత్త్వమునొందెగావునం
దాతవ యెట్టివారలకు దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: మీ కృప పాతకులు మరియు దుఃఖాలను తొలగించి, ఈ పాపాత్మక జీవితం నుండి విముక్తి కలిగిస్తుంది. మీరు చూచిన దుర్గతి (మండలము) నుండి మాకు రాజ్యసుఖం లభించగలదు. ఈ దుర్జనుల కృషి నుండి విడిపించడమే కాదు, ఈ జాతి యొక్క మహత్త్వం కూడా మనకి సంతానమై ఉంటుందని ఆశిస్తాను.కాబట్టి, సత్యమైన కృపతో, మీరు నన్ను కాపాడగలరు. మీరు కూడా వారందరికీ దయ చూపించండి.

50.మామక పాతక వజ్రము మ్రాన్పనగణ్యము చిత్రగుప్తులే
యేమని వ్రాతురో? శమనుడేమి విధించునొ? కాలకింకర
స్తోమ మొనర్చిటేమొ? వినజొప్పడ దింతకమున్నెదీనచిం
తామణి యొట్లు గాచెదవొ దాశరధీ కరుణాపయోనిధీ!

భావం: నా పాతకాలు వజ్రం లాంటి శక్తివంతమైనవి మరియు చిత్రగుప్తులు పాపాల రికార్డులు వాటిని నొక్కి చెప్పేవారు. ఈ పాపాలను యేమని గణించారో పరిష్కారకుడు ఎవరు? మా పాపాల నివారణకు ఎలా జాగ్రత్త తీసుకోవాలి?కాలం మేము ఏమి చేస్తామో, అది వినని ఏ ఒక్కటి కూడా నిష్కర్షం అందకపోతుంది. ఈ సమస్యలపై మీరు ఏం చేయాలో మనసులో ఆలోచిస్తే, మాకు క్షమాపణలివ్వగలరా?

51.దాసిన చుట్టూమా శబరి? దాని దయామతి నేలినావు; నీ
దాసుని దాసుడా? గుహుడు తావకదాస్య మొసంగినావు నే
జేసిన పాపమో! వినుతి చేసినగావవు గావుమయ్య! నీ
దాసులలోన నేనొకఁడ దాశరధీ కరుణాపయోనిధీ!

భావం: శబరి యొక్క దయ మరియు మమకారంతో నీవు తన దాసుడిని చేసినవాడివి; మరి నేను నీ దాసుని దాసుడా?గుహుడి (సీత) కాబట్టి, ఆ సేవ నన్ను మూల్యమైనదిగా భావించడం, అది నిస్సందేహంగా మోసంగా ఉండదు.నీవు వినియోగించిన పాపాలు, వినియోగించిన బహుమతులు తప్పుకలిగి, ఇది నీవు చేసిన దేవతలకు సంబంధించినది.

52.దీక్షవహించి నాకొలది దీనుల నెందఱి గాచితో జగ
ద్రక్షక తొల్లియా ద్రుపద రాజతనూజ తలంచినంతనే
యక్షయమైన వల్వలిడి తక్కట నామొఱజిత్తగించి
ప్రత్యక్షము గావవేమిటికి దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: నేను దీక్ష తీసుకున్నాను కానీ నాకు నీచమైనదాన్ని కలిగి ఉన్నాను. జగతికి రక్షకుడై, దయతో నన్ను చూసి, తలంచినంతకంటే, దుర్గతుల నుండి విముక్తి ఇవ్వండి.ద్రుపదరాజు తన కూతురి విషయంలో భావించిన కష్టాలను నిష్కర్షం పొందడానికి ప్రయత్నించగలుగుతాడు.ఆయన తన పాపాలను నిశ్చితమైన దయతో నిష్కర్షం పొందవచ్చు. ప్రత్యేకంగా, మీరు దయ చూపండి.

53.నీలఘనాభమూర్తివగు నిన్ను గనుంగొనికోరి వేడినన్
జాలముసేసి డాగెదవు సంస్తుతి కెక్కిన రామనామ మే
మూలను దాచుకోగలవు ముక్తికి బ్రాపది పాపమూలకు
ద్దాలముగాదె మాయెడల దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: భక్తుడు నీలా ఘనాభమూర్తి (నీలరంగు మేఘం మాదిరి) అయిన నిన్ను ధ్యానం చేసి, నిన్ను వేడుకుంటున్నాను. నేను సంస్కారముతో, రామనామం ద్వారా కీర్తన చేసాను. ఈ కీర్తన ద్వారా, పాపాలను తొలగించడంలో నీవు నాకు సహాయం చేయగలవు. ఆ మూలం యొక్క రక్షణ కోసం, నన్ను క్షమించమని కోరుతున్నాను.

54.వలదు పరాకు భక్తజనవత్సల నీ చరితంబు వమ్ముగా
వలదు పరాకు నీబిరుదు వజ్రమువంటిది గాన కూరకే
వలదు పరాకు నాదురిత వార్ధికి దెప్పవుగా మనంబులో
దలతుమెకా నిరంతరము దాశరథీ కరునాపయోనిధీ.

భావం: పరులకు భక్తులపై నీ ప్రేమ మరింతగా వెలిగింది. నీ చరితం వింతగా, అందరికి ప్రాముఖ్యత కలిగింది. నీ విభూషణం (గౌరవం) వజ్రం లాంటి నిశ్చితమైనది, కూరాకే కాదని చెప్పవచ్చు.పరుల క్షేమానికి సంబంధించిన సమస్యలు, దుస్థితి కాపాడే విధంగా నీ దయను నిరంతరం చూపించు. నన్ను నిరంతరం కాపాడగలవు, సర్వశక్తిమంతుడవు.

55.తప్పులెఱుంగ లేక దురితంబులు సేసితినంటి నీవుమా
యప్పవుగావు మంటి నికనన్యులకున్ నుదురంటనంటినీ
కొప్పిదమైన దాసజను లొప్పిన బంటుకు బటవంటి నా
తప్పుల కెల్ల నీవెగతి దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: నాకు తప్పులు లేవని, దురితాలను చేసినవాడనైనా, నీవు ఎంతయినా దయతో, ఇతరుల పట్ల నీ ప్రేమను నిరూపించినవాడివి. నేను నిన్ను ఆత్మీయమైన భావంతో, అసంకల్పమైన భక్తితో కోరుకుంటున్నాను.నేను ఒక పాపాత్ముడిని, తప్పులనిలావేత్తు మరియు నీవు ఈ తప్పులను తొలగించగలవు. నా పాపాలను పోగొట్టే విధంగా, నీ కరుణతో నన్ను రక్షించు.

56.ఇతడు దురాత్ముడంచుజను లెన్నఁగ నాఱడిఁగొంటినేనెపో
పతితుఁడ నంటినో పతిత పావనమూర్తివి నీవుగల్ల నే
నితిరుల వేఁడనంటి నిహ మిచ్చిననిమ్ముపరంబొసంగుమీ
యతులిత రామనామ మధు రాక్షర పాళినిరంతరం బహృ
ద్గతమని నమ్మికొల్చెదను దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: నేను ఒక దుర్మాత్ముడిని, నాకేమీ చేయలేకపోయాను. నీవు పతితునిగా పరిగణించి, నీ పవిత్రతతో నన్ను రక్షించు.నేను నీ రామనామం (నామస్మరణ) ద్వారా మాత్రమే నయముగా ఉండగలను, నీవు నిరంతరం రాక్షసులు, క్షమాపణల నుండి కాపాడగలవు. మీకంటే, దయ చూపించే దైవం మాదిరిగా, నీ కరుణతో నన్ను ఎల్లప్పుడూ రక్షించవలసిన అవసరం ఉంది.

57.అంచితమైననీదు కరుణామృతసారము నాదుపైని బ్రో
క్షించిన జాలుదాననిర సించెదనాదురితంబు లెల్లదూ
లించెద వైరివర్గ మెడలించెద గోర్కులనీదుబంటనై
దంచెద, గాలకింకరుల దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: నీ కరుణా పవిత్రమైన దయ నాకు సమీపంలో ఉంది. నేను దాని సాయం కోసం ఎదురు చూస్తున్నాను. నీ దయతో నాకిప్పుడే నా దురితాలను ముంచేయగలవు.ఎంతటి వివాదాలను, శత్రువులను ఎలా ఎదుర్కొనాలో నేను మానసికంగా సిద్ధంగా ఉంటాను. దుష్టతల నుండి నన్ను కాపాడి, నాకు సత్యం, క్షేమం అందించు.ప్రముఖ దైవంగా, నీ కరుణతో నాకు శాశ్వత రక్షణ, శాంతి, మరియు ముక్తి లభించాలని కోరుకుంటున్నాను.

58.జలనిధు లేడునొక్క మొగిఁ జక్కికిదెచ్చెశరంబు, ఱాతినిం
పలరఁగ జేసెనాతిగఁబ దాబ్జపరాగము, నీ చరిత్రముం
జలజభవాది నిర్జరులు సన్నుతి సేయఁగ లేరు గావునం
దలపనగణ్యమయ్య యిది దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: నీ కరుణ జలధి (పొడవైన సముద్రం) లాంటిది, కానీ నా తప్పులను సమర్థించడానికి నీవు ఒప్పుకోలేదు. నీ చరితాన్ని గురించి చెప్పినప్పుడు, అది నక్షత్రం (సూర్యుడు) కు సాక్షిగా నిలుస్తుంది.ఇక, నీ దయ నీ చరిత్రలో మాత్రమే తెలియజేయబడుతుంది. ఇది జలజభవాది (పురాణమైన నది) నిర్జరులు లాంటి సన్నుతి, విస్తృతమైన క్షమత, నా పాపాలను తీసివేయగలవు.నిఖార్సైన కరుణతో, నేను శాశ్వత రక్షణను ఆశిస్తున్నాను.

59.కోతికిశక్యమా యసురకోటుల గెల్వను గాల్చెబో నిజం
బాతనిమేన శీతకరుడౌట దవానలు డెట్టివింత? మా
సీతపతివ్రతా మహిమసేవకు భాగ్యముమీకటాక్షము
ధాతకు శక్యమా పొగడ దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: నీ కరుణ శక్తి, కోతిక శక్తి లాంటి అసాధారణం. సూర్య కిరణాలను పగులగొట్టగల నీ శక్తి, అందరినీ ఆశ్చర్యపరచడం నిజమే.మా పాతకాలపు తప్పులు, ఈ మంచిపనులకు అసాధ్యమా? సీతపతివ్రతా (సీతా భక్తి) యొక్క మహిమను, నీకు సేవకు సంబంధించిన భాగ్యాన్ని, నీ కరుణతో నేనే పొందగలవా? నీ కరుణతో, ఈ మహిమను అర్ధం చేసుకుని, నా పాపాలను తొలగించి, నన్ను క్షమించమని కోరుతున్నాను.

60.భూపలలామ రామరఘుపుంగవరామ త్రిలోక రాజ్య సం
స్ధాపనరామ మోక్షఫల దాయక రామ మదీయ పాపముల్
పాపగదయ్యరామ నిను బ్రస్తుతి చేసెదనయ్యరామ సీ
తాపతిరామ భద్రగిరి దాసరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: భూపతులైన రాముడు, రఘుకుల యోగ్యుడు, త్రిలోకాన్ని పరిపాలించే రాజు, మోక్ష ఫలాన్ని ఇచ్చే రాముడు, నా పాపాలను పరిగణించి నన్ను క్షమించు.నా పాపాలను పాతతిని అన్నట్టు భావించకపోయినా, నీవు నన్ను క్షమించి, నీ కరుణతో మన్నించమని కోరుతున్నాను. సీతా పతివ్రత మహిమను పొగడుతూ, నేను భద్రగిరి దాసరథీ (రాముని) సేవకు అంకితమైనవాడిని.

61.నీసహజంబు సాత్వికము నీవిడిపట్టు సుధాపయోధి, ప
ద్మాసనుడాత్మజుండు, గమలాలయనీ ప్రియురాలు నీకు సిం
హాసనమిద్ధరిత్రి; గొడుగాక సమక్షులు చంద్రబాస్కరుల్
నీసుమతల్పమాదిఫణి నీవె సమస్తము గొల్చినట్టి నీ
దాసుల భాగ్యమెట్టిదయ దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: నీవు సహజమైన సాత్వికతతో కూడిన దయారసముగా, నీవు పుదమాసనుడైన తత్త్వజ్ఞుడు, నీవు అన్నీ వినియోగించుకునే స్థలం అంగీకరించే ప్రియురాలివి.అన్ని సమక్షంలో చంద్రుడు మరియు సూర్యుడు వంటి నీవు సింహాసనంలో నిష్టాపరుడవుగా ఉన్నావు. నీవు నా దాసుల భాగ్యాన్ని పెంచి, నీవు సమస్త ప్రపంచాన్ని రక్షించి, క్షేమం కలిగించినవాడివి.

62.చరణము సోకినట్టి శిలజవ్వనిరూపగు టొక్కవింత, సు
స్ధిరముగ నీటిపై గిరులు దేలిన దొక్కటి వింతగాని మీ
స్మరణ దనర్చుమానవులు సద్గతి జెందిన దెంతవింత? యీ
ధరను ధరాత్మజారమణ దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: నీ చరణములు శిలపై నిరూపితమైనవి, అవి శిలలపై దూరంగా కనబడేవి. నీ స్మరణ వల్ల మానవులు సద్గతిని (శుభ ప్రగతి) పొందగలుగుతారు.ఇది నిజమైన గొప్పతనం, అనుభవం కాదా? ఈ భూమిని ధరించడానికి, భూమికి పతి అయిన నీవు, ఎందుకు మరింత దయ చూపించరు?

63.దైవము తల్లిదండ్రితగు దాత గురుండు సఖుండు నిన్నె కా
భావన సేయుచున్నతఱి పాపములెల్ల మనోవికార దు
ర్భావితుజేయుచున్నవికృపామతివైనను కావుమీ జగ
త్పావనమూర్తి భద్రగిరి దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: దైవం తల్లిదండ్రులుగా, దాతగా, సఖుడిగా ఉన్న నీవు, నా భావనలను పూర్తిగా అవగాహన చేసుకొని, నన్ను పాపాల నుండి విముక్తి చేయవలసిన అవసరం ఉంది.నిన్ను, నా పాపాలు, మనోవికారాలు, మరియు దుర్బావనలు పీడించకుండా ఉండాలని కోరుతున్నాను. నీవు జగత్పావనమూర్తి (ప్రపంచానికి రక్షకుడవు) గా, నా పాపాలను తొలగించి, నన్ను క్షమించమని ఆశిస్తున్నాను.

64.వాసవ రాజ్యభోగ సుఖ వార్ధిని దేలు ప్రభుత్వమబ్బినా
యాసకుమేర లేదు కనకాద్రిసమాన ధనంబుగూర్చినం
గాసును వెంటరాదు కని కానక చేసిన పుణ్యపాపముల్
వీసరబోవ నీవు పదివేలకు జాలు భవంబునొల్ల నీ
దాసునిగాగ నేలుకొను దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: వాసవ రాజ్య భోగాలు, సుఖాలు, మరియు అధికారాలు అన్నీ అర్థం కాని, నీవు కనకాద్రి పర్వతం వంటి ధనం మరియు భోగాలతో నన్ను పోల్చలేవు.నీవు పుణ్యపాపాల నుండి విముక్తి ఇచ్చే దేవుడవు. మనిషి చేసిన మంచి లేదా చెడ్డ పనులను అంతిమంగా తీర్చివేయగలవు.నీవు దయతో నన్ను క్షమించి, నా దాసునిగా భావించమని కోరుతున్నాను.

65.సూరిజనుల్ దయాపరులు సూనృతవాదు లలుబ్ధమానవుల్
వేరపతిప్రతాంగనలు విప్రులు గోవులు వేదముల్ మహా
భారముదాల్పగా జనులు పావనమైన పరోపకార స
త్కార మెఱుంగులే రకట దాశరధీ కరుణాపయోనిధీ!

భావం: సూర్యుడి వంటి సదయమైనదివి, సంతోషవంతమైన మానవులు, విప్రులు, మరియు గోవులు వేదాలను బలంగా పాటిస్తారు. కానీ జనులు పావనమైన పరోపకారానికి ప్రతిభావంతులు కావాలని కోరుకుంటారు.నీవు సప్త వేదాల దార్శనికంగా, నీవు పావనమైన కార్యాలు, మంచి పనులను చేయగలవు.

66.వారిచరావతారము వారిధిలో జొఱబాఱి క్రోధ వి
స్తారగుడైన యా నిగమతస్కరవీర నిశాచరేంద్రునిం
జేరి వధించి వేదముల చిక్కెడలించి విరించికి మహో
దారతనిచ్చితీవెగద దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: నీవు విరామం లేకుండా విస్తారంగా క్రోధాన్ని పెంచి, నిగమతస్కర (వేదాన్నీ సంరక్షించేవాడు) నిశాచరేంద్రుడైన రవణనిని వధించి, వేదాలను రక్షించావు.నీవు మహా దారుణమైన దుష్టులను నాశనం చేసి, సత్యాన్ని స్థాపించావు.

67.కరమనుర క్తిమందరము గవ్వముగా నహిరాజుద్రాడుగా
దొరకొన దేవదానవులు దుగ్ధపయోధిమథించుచున్నచో
ధరణిచలింపలోకములు తల్లడమందగ గూర్మమై ధరా
ధరము ధరించితీవెకద దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: నీవు సహజమైన దయతో కూడినదివి, కరుణతో నిండినవాడివి. నీవు దైవ, దానవులు, మరియు ఇతరులు తలపడి, సాగరాన్ని నడపడం వంటి గొప్ప కార్యాలను చేసి, అణిమాసం గల స్థితిని పునరుద్ధరించావు.భూమిని తీసుకువెళ్లే, భూమిని పట్టుకునే గూర్మము (ఎలుగుబంటి) నువ్వు నీ దయతో, దయగల శక్తితో భూమిని మరియు ప్రపంచాన్ని రక్షించావు.

68.ధారుణి జాపజుట్టిన విధంబునగైకొని హేమనేత్రుడ
వ్వారిధిలోనదాగినను వానివధించి వరాహమూర్తివై
ధారుణిదొంటికై వడిని దక్షిణశృంగమున ధరించి వి
స్తార మొనర్చితీవే కద దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: నీవు ధారుణమైన కృపతో కూడినవాడివి, నీవు నిరంతరం చురుగ్గా ఉన్నవాడిని మరియు హేమనేత్రుడు వలె ఉన్నావు.సముద్రాన్ని నిద్రపోయిన వానివలె, నీవు వరాహమూర్తిగా మారి, సాధారణ శక్తిని పునరుద్ధరించావు.నీవు ధరించిన దక్షిణ విశేషమైన వ్రతాన్ని కాపాడి, పాపాలను తొలగించి, సత్యాన్ని స్థాపించావు.

69.పెటపెటనుక్కు కంబమున భీకరదంత నఖాంతర ప్రభా
పటలము గప్ప నుప్పతిలి భండనవీధి నృసింహభీకర
స్ఫుటపటుశక్తి హేమకశిపు విదళించి సురారిపట్టి నం
తటగృపజూచితీవెకద దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: పెటపెటనుక్కు (విశ్వంలో ఎక్కడినుండి) ధనవంతులైన, కంబమున (బలమైన) సూర్యరశ్మి వంటి నీవు, భీకరమైన నఖాంతరను వెలిగిస్తావు.నీవు ఆకాశంను గప్పి, దారుల పరిమాణాన్ని జయించావు. నృసింహ అవతారంలో, భీకరమైన శక్తితో దుర్గుణములు నశించి, దేవతల చేతిలో పోయావు.అయితే, నా పాపాలను తొలగించి, సత్యాన్ని స్థాపించి, నీవు నన్ను దయచేసి క్షమించమని కోరుతున్నాను.

70.పదయుగళంబు భూగగన భాగముల వెసనూని విక్రమా
స్పదమగునబ్బలీంద్రునొక పాదమునందల క్రిందనొత్తిమే
లొదవజగత్త్రయంబు బురు హూతునికియ్యవటుండవైనచి
త్సదమలమూర్తి వీవెకద దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: నీవు పదయుగాల భూగగన భాగాలను (భూమి మరియు ఆకాశం) నావిధంగా నియంత్రిస్తావు, మరియు నీవు బలశాలి అయిన బలి ఇంద్రుని పాదాల కింద ఉన్నావు.నీవు మూడువివిధ ప్రపంచాలను పరిపాలించవు. నిత్యమైన మహామూర్తి అయిన నీవు, వివేకాన్ని కలిగి, నన్ను క్షమించి, నా పాపాలను తొలగించమని కోరుకుంటున్నాను.

71.ఇరువదియొక్కమాఱు ధరణీశుల నెల్లవధించి తత్కళే
బర రుధిర ప్రవాహమున బైతృకతర్పణ మొప్పజేసి భూ
సురవరకోటికి ముదము సొప్పడ భార్గవరామమూర్తివై
ధరణినొసంగితీ వెకద దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: నీవు ఇరువది యుగాల భూమి యీశ్వరులైన బలేశ్వరులను, నీవు సురవరాల రక్తప్రవాహాన్ని నశించడానికి, భూమిని రక్షించడానికి అడిగితివి.సురవర కోటికి ముదదు సొప్పించి, భార్గవరామమూర్తిగా మారి, భూమిని రక్షించావు.నీవు ధరణిని రక్షించి, సమస్తాన్ని పరిరక్షించావు.

72.దురమున దాటకందునిమి ధూర్జటివిల్ దునుమాడిసీతనుం
బరిణయమంది తండ్రిపనుప ఘన కాననభూమి కేగి దు
స్తరపటుచండ కాండకులిశాహతి రావణకుంభకర్ణ భూ
ధరముల గూల్చితీ వెకద దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: నీవు రావణుడిని నశించి, సీతను రక్షించావు. నీ బలవంతుడు అయిన దుర్జటిని పై విజయం సాధించావు.నీవు నిన్ను వెనక్కి చూడకుండ, వృత్తి గొప్పగా చేసావు. భూమిని రక్షించావు.నీవు సత్తి తగిలించి, రావణుడి పై విజయం సాధించావు.

73.అనుపమయాదవాన్వయసు ధాబ్ధిసుధానిధి కృష్ణమూర్తినీ
కనుజుడుగాజనించి కుజనావళినెల్ల నడంచి రోహిణీ
తనయుడనంగ బాహుబల దర్పమున బలరామ మూర్తివై
తనరిన వేల్పవీవెకద దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: నీవు అద్వితీయమైన ఆది యదవ వంశానికి చెందినవాడవు, అద్భుతమైన సుది అయిన కృష్ణమూర్తి, స్వయంగా జ్ఞానాన్ని పొందినవాడు కుజనావళిలో నడిచినవాడు.నీవు రోహిణీ తనయుడుగా , శక్తి మరియు గర్వం తో ఉన్నవాడవు.మరియు నీవు సత్యం మరియు ధర్మాన్ని స్థాపించి, పాపాలను తొలగించమని కోరుతున్నాను.

74.సురలునుతింపగా ద్రిపుర సుందరుల వరియింపబుద్ధరూ
పరయగ దాల్చితీవు త్రిపురాసురకోటి దహించునప్పుడా
హరునకుదోడుగా వరశ రాసన బాణముఖో గ్రసాధనో
త్కర మొనరించితీవుకద దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: సురులైన దేవతల సైతం నిన్ను దర్శించి, వారి స్వభావాన్ని మీరు నిదానంగా నిమజ్జనాన్ని తెలుసుకున్నారు.తీవ్రమైన శక్తితో త్రిపురాసుర మతివెంటనే కోటి త్రిపురాసురులను దహించి, శివునికి తగిన శక్తిని ఇచ్చి, మరొక వరాన్ని ఇచ్చావు.నీవు సదా మోనరించి, సత్కారాన్ని అర్హుడవు, ఆ విధంగా నీవు నా పాపాలను క్షమించి, నాకు కరుణ చూపించాలని కోరుకుంటున్నాను.

75.సంకరదుర్గమై దురిత సంకులమైన జగంబుజూచి స
ర్వంకషలీల ను త్తమ తురంగమునెక్కి కరాసిబూని వీ
రాంకవిలాస మొప్ప గలి కాకృత సజ్జనకోటికి నిరా
తంక మొనర్చితీవుకద దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: నీవు శివుని స్థితి, పాపములతో నిండిన ప్రపంచాన్ని చూచి, సర్వంక్షలీలనునాశనం చేయడానికి, గరుడవాహనాన్ని తీసుకొని, సత్యంతో కూడిన శక్తిని ప్రదర్శించావు.నీవు వీరాంకవిలాస రూపంలో, సద్గుణంతో నిండిన కోటికి చేరి, నిరంతరం కరుణ చూపావు.

76.మనముననూహపోషణలు మర్వకమున్నె కఫాదిరోగముల్
దనువుననంటి మేనిబిగి దప్పకమున్నెనరుండు మోక్ష సా
ధన మొనరింపఁగావలయుఁ దత్త్వవిచారము మానియుండుట
ల్తనువునకు విరోధమిది దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: మనము నిరంతరం మన ఆరోగ్యాన్ని, పుష్టిని కాపాడుకుంటున్నా, అనేక రోగాలు మనలను బాధిస్తుంటాయి.నీవు అనుగ్రహించి, మా పాపాలను తొలగించి, మోక్ష సాధన కోసం ప్రామాణిక విచారాన్ని అందించమని కోరుకుంటున్నాము.ఈ విధంగా, నీవు మా సాహసం మనకు విరోధంగా ఉన్న సమస్త పాపాలను నివారించమని కోరుతున్నాను.

77.ముదమున కాటపట్టుభవ మోహమద్వ దిరదాంకుశంబు సం
పదల కొటారు కోరికల పంట పరంబున కాది వైరుల
న్నదన జయించుత్రోవ విపదబ్ధికినావగదా సదాభవ
త్సదమలనామసంస్మరణ దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: నీవు పరిపూర్ణమైన అయిన నీటి కీడు, మోహంతో నిండిన తలపును నాశనం చేస్తావు.సంపదల సంపదను నిత్యశ్రేయస్సు నిమిత్తం,సర్వదా శ్రీరాముని నామస్మరణ నీయే, మా పాపాలను క్షమించడానికి నీ కరుణను కోరుతున్నాం.

78.దురిత లతానుసార భయ దుఃఖ కదంబము రామనామభీ
కరతల హేతిచేఁ దెగి వకావకలై చనకుండ నేర్చునే
దరికొని మండుచుండు శిఖ దార్కొనిన శలబాదికీటకో
త్కరము విలీనమైచనవె దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: నీవు రామనామాన్ని భయమూ, దుఃఖం మరియు దురితాన్ని తొలగించగలవు. పాపాల లక్షణాలుగా ఉన్న భయాన్ని, దుఃఖాన్ని తరిమేస్తావు.ఇలా, రామనామం వలన నానా పీడల నుండివిముక్తి పొందవచ్చు.నీవు శిఖ పరిమళాన్ని పూల పరిమళం వంటి, వర్ణపూర్ణమైన శక్తి కలిగి, పాపాల్ని మనం క్షమిస్తావు.

79.హరిపదభక్తినింద్రియజ యాన్వితుడుత్తముఁడింద్రిమంబులన్
మరుగక నిల్పనూదినను మధ్యముఁడింద్రియపారశ్యుడై
పరగినచో నికృష్టుడని పల్కగ దుర్మతినైన నన్ను నా
దరమున నెట్లుకాచెదవొ దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: నేను శ్రీరాముని భక్తి లో శ్రద్ధతో ఉన్నాను, కానీ నా అనుబంధం మరియు నిండుగా ఉండే అనుభవం లేదు.ఇలా, నా ఇంద్రియాలను నియంత్రించడంలో సాధారణ స్థాయిలో ఉన్నాను, కాని ధైర్యంతో ఈ స్థితిని అధిగమించలేకపోతున్నాను.మరియు, ఆ విధంగా నాకు క్షమించే దయ చూపించమని కోరుకుంటున్నాను, నన్ను నేటి వరకు నినాదించకుండా నీ దయను పొందేందుకు.

80.వనకరిచిక్కు మైనసకు పాచవికిం జెడిపోయె మీనుతా
వినికికిఁజిక్కెఁజిల్వగను వేఁదుఱుఁ జెందెను లేళ్ళు తావిలో
మనికినశించె దేటితర మాయి/రమూఁటిని గెల్వనై దుసా
ధనములనీ వె కావనగు దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: నీవు గిరిజ మరియు ఇతర ప్రకృతిశక్తులు మొత్తం జీవులకు పాపాలను జెడిపోయావు, అంటే నీవు త్రైమాసిక కర్మలను పరిష్కరించినట్లవు.గుండె క్షామంగా చెబుతూ, నీవు దయ చూపి తాత్క్షణిక తత్వాన్ని చూపించగలవు.అందువల్ల, నా పాపాలను క్షమించి, నీవు నా మార్గం పీడిస్తావు.

81.కరములుమీకుమ్రొక్కులిడ కన్నులు మిమ్మునె చూడ జిహ్వ మీ
స్మరణదనర్పవీనులుభ వత్కథలన్ వినుచుండనాస మీ
యఱుతును బెట్టుపూసరుల కాసగొనం బరమార్థ సాధనో
త్కరమిది చేయవేకృపను దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: నాకు చేతులచేత, ముక్కు, కన్నులు రాముని చూడలేకపోవడం, జిహ్వ మీస్మరించలేకపోవడం వల్ల, నా మిగతా అంగాలు కూడా పాడయ్యాయి.ఇక, మీ భక్తుల కథలను వినేందుకు నాకు ఒకటే అర్థం, అతి భాగ్యమూ, నానా కష్టమూ అన్నీ మీ కృప, నీ పాతకాన్ని తొలగించాలనే కోరుతోంది.ఈ విధంగా, నా పాపాలను క్షమించమని, నీవు నాకు దయ చూపించండి.

82.చిరతరభక్తి నొక్కతుళసీదళ మర్పణ చేయువాడు ఖే
చరగరు డోరగ ప్రముఖ సంఘములో వెలుగన్ సధా భవత్
సురుచిర ధీంద పాదముల బూజలొనర్చిన వారికెల్లద
త్పర మరచేతిధాత్రిగద దాశరధీ కరుణాపయోనిధీ!

భావం: చిరతరభక్తి కలిగినవాడు, తులసీదళం చేత నీవు మర్చిపోకుండా మోపుచ్చుకుంటాడు.అతడు, ప్రముఖ సంఘంలో వెలుగువాడు, సదా సద్గుణం కలిగిన దీవితులపాదముల నెపథ్యం చేయగా, ఆయన కొరకు తన దేహం, తన కష్టాలను ధారవాహికంగా సమర్పిస్తాడు.అతను, పరమతప్పుతులయించి (ఆయనను) మరచిపోయిన వాడికి తన మానసిక సంతోషం కలిగించి, తగిన ప్రాముఖ్యతను అందించడమే దాశరధీ యొక్క కృప.

83.భానుడు తూర్పునందుగను పుట్టినఁ బావక చంద్ర తేజముల్
హీనత జెందినట్లు జగదేక విరాజితమైన నీ పద
ధ్యానము చేయుచున్నఁ బర దైవమరీచులడంగకుండు నే
దానవ గర్వ నిర్దళన దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: భానుడు తూర్పు నుంచి పుట్టి, చంద్రుడి జ్యోతి తేజం కలిగి ఉన్నాడు, కానీ నీ పాదాలు పై జగత్లో ప్రత్యేకమైనా నీ ధ్యానం చేస్తూ ఉన్నట్లు ఆ దైవమే సంతసించబడింది.ఆ పాదములధ్యానంతో, నా గర్వాన్ని అణగించి, జగతిని దైవం అద్భుతమైన కృపను మరింత గుర్తించినట్లు అవుతుంది.భక్తుడు రాముని మహత్త్వాన్ని ప్రశంసిస్తూ, తన పాపాలను క్షమించేందుకు నీవు కరుణ చూపించాలని కోరుకుంటున్నాడు.

84.నీమహనీయతత్త్వ రస నిర్ణ యబోధ కథామృతాబ్ధిలో
దామునుగ్రుంకులాడకవృ థాతనుకష్టముజెంది మానవుం
డీ మహిలోకతీర్థముల నెల్ల మునింగిన దుర్వికార హృ
తామసపంకముల్ విదునె దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: మీ మహత్త్వం, తత్త్వం, మరియు రస గురించి కథామృతం (సంపూర్ణమైన కధల సమాహారం) లో వివరించబడింది.ఈ మహత్త్వాన్ని గ్రహించకుండా, మానవులు తమకు ఎదురయ్యే కష్టాలను అంచనా వేయలేరు.మీ పవిత్రత, మునుల ద్వారా మునిగిన మునిగే పుణ్యతీర్థాలు, మరియు హృదయాన్ని శుద్ధి చేయడం ద్వారా, పాప మృతామస అశుద్ధత తొలగించబడతాయి.

85.కాంచన వస్తుసంకలిత కల్మష మగ్ని పుటంబు బెట్టెవా
రించినరీతి నాత్మనిగిడించిన దుష్కర దుర్మలత్రయం
బంచిత భ క్తియోగ దహ నార్చిఁదగుల్పక పాయునే కన
త్కాంచనకుండలాభరణ దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: రాముడు కాంచన వస్తువు లాంటి కర్మలతో పాపాల అగ్ని ని క్రమంగా నాశనం చేస్తారు.మీరు పాపములను నిర్మూలించి, ఆత్మను శుద్ధి చేసే మార్గాన్ని చూపిస్తారు.భక్తులు మీ యోగం ద్వారా పాపాలు నశించును మరియు మీ ఆశీర్వాదం పొందుతారు.మీరు కాంచన బంగారు వంటి, అనుగ్రహం కలిగిన ఈ అబ్బరణం ద్వారా పాపాల నుండి విముక్తి పొందుటకు, భక్తులు క్షమించుకోగలరు.

86.నీసతి పెక్కు గల్ములిడనేర్పిరి, లోక మకల్మషంబుగా
నీసుత సేయు పావనము నిర్మిత కార్యధురీణ దక్షుడై
నీసుతుడిచ్చు నాయువులు నిన్న భుజించినఁ గల్గకుండునే
దాసులకీప్సి తార్థముల దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: రాముడు, మీరు ఉన్నతమైన గొప్ప లక్షణాలతో నిండిన, పాపాలను నశింపజేసే దయామయుడు.మీరు ఈ భూమిని పావనంగా మార్చిన, మరియు పనులను సక్రియంగా నిర్వహించిన, సమర్థుడిగా ఉన్నారు.మీరు భక్తుల పూజలను, మన్నించగల, సుఖసాధకుడిగా ఉంటారు.

87.వారిజపత్రమందిడిన వారివిధంబున వర్తనీయమం
దారయ రొంపిలోన దను వంటని కుమ్మరపుర్వురీతి సం
సారమున మెలంగుచు విచారడైపరమొందుగాదెస
త్కార మెఱింగి మానవుడు దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: మీరు చిన్మయమైన సూర్యుడిలా ఉన్నారు, కేవలం చాపగా నన్ను కప్పెను, అందువల్ల అందరినీ పరిమళించెను.మీరు తమయులా, ఈ ప్రపంచం ఎంత పాపదురితంతో నిండి ఉందో, అది ఏమిటో గ్రహించడానికి సమర్థులైన జ్ఞానాన్ని ఇచ్చే విధంగా ఉన్నారు.

88.ఎక్కడి తల్లిదండ్రి సుతులెక్కడి వారు కళత్ర బాంధవం
బెక్కడ జీవుఁడెట్టి తను వెత్తిన బుట్టును బోవుచున్న వా
డొక్కడెపాప పుణయ ఫల మొందిన నొక్కడె కానరాడువే
ఱొక్కడు వెంటనంటిభవ మొల్లనయాకృప జూడువయ్యనీ
టక్కరి మాయలందిడక దాశరథీ కరుణా పయోనిధీ.

భావం: రాముడు తల్లిదండ్రులు, సుతులు, సన్నిహితులు, అన్న బంధువులు అందరూ తెలియరు. మీరు ఎక్కడి వారు, మీ కులం, మీ సామాజిక స్థానం ఇవేవీ తెలియవు.మీరు కేవలం మహానగరంలో ఏదో ఒక బుట్టలో జీవిస్తున్నారు, కానీ నేడు మీరు అవును, మరొకరి జీవితం ఎలా ఉంటుంది, వాటి గురించి జాగ్రత్త పడుతున్నారని తెలియదు.మీరు నిష్ఠాపూర్వకమైన పాపాల ఫలితాలను, మరియు పుణ్యాల ఫలితాలను కొలచేవారు, కాని నేడు అందరినీ ఒకచోట చేర్చుకుని, దాసులకి ఏదైనా కరుణ చూపండి అని మనవి చేస్తున్నారు.అంతేకాకుండా, మీరు దాసులకు మాయలంటే రక్షణతో, దయతో, సానుభూతితో ఉన్నారు, మీరు స్మరించుకోవడం, పాడడం వంటి కృతకృతులను మనం చేయగలిగేలా జ్ఞాపకముగా ఉంచుతారు.

89.దొరసినకాయముల్ముదిమి తోచినఁజూచిప్రభుత్వముల్సిరు
ల్మెఱపులుగాగజూచిమఱి మేదినిలోఁదమతోడివారుముం
దరుగుటజూచిచూచి తెగు నాయువెఱుంగక మోహపాశము
ల్దరుగనివారికేమిగతి దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: రామచంద్రుడు (దాశరథి) సత్యానికి నిలయమైన స్వభావం ఉన్నారు. దొరసినకాయలు, లంకలోని రాజ్యాన్ని చూపించే కార్యాలు, పూర్వకాలములో గజాలైన పంటలు, అక్కిన ఇల్లు, మరియు విశ్వమును చూపించే మోక్షం వంటి సత్తాను సాధించినవి.అయితే, రాముడు అపరాధానికి శిక్షించినప్పటికీ, దొరసిన వ్యక్తులు కఠినంగా చూసి, ఇతరుల జీవితాలపై మోహ పాశం కలిగివుండడం వలన, నిజమైన మోక్షాన్ని అందించడం కష్టంగా ఉంది.ఈ పరిస్థితిని సరిగ్గా చూసి, దయతో, శిక్ష పెట్టవలసిన వాళ్ళకు క్షమా, దయ చూపి నెరవేర్చండి అని మనవి చేస్తున్నారు.

90.సిరిగలనాఁడు మైమఱచి చిక్కిననాఁడుదలంచి పుణ్యముల్
పొరిఁబొరి సేయనైతినని పొక్కినఁ గల్గు నెగాలిచిచ్చుపైఁ
గెరలిన వేళఁదప్పికొని కీడ్పడు వేళ జలంబు గోరి త
త్తరమునఁ ద్రవ్వినం గలదె దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: రామచంద్రుడు తపస్సు మరియు పుణ్యములకు పరిమితి లేని మహత్త్వాన్ని సూచిస్తున్నారు. అనేక పాపాల శిక్షణ నుంచి విముక్తి పొందిన వారు నమ్మకం మరియు భక్తితో మీరు ఇచ్చిన క్షమ మరియు దయను గురించి తెలిపారు.నీతిని మరచిపోయి, పుణ్యములు నష్టపోయిన వారు మీరు యొక్క శరణాగతి సూత్రాన్ని తెలుసుకుంటారు. వారికి పాపాలను తొలగించటం, నెమల లాభం న్యాయం చేయడం మరియు జీవనంలో శాంతిని పొందడం అవసరం.

91.జీవనమింకఁ బంకమున జిక్కిన మీను చలింపకెంతయు
దావుననిల్చి జీవనమె దద్దయుఁ గోరువిధంబు చొప్పడం
దావలమైనఁగాని గుఱి తప్పనివాఁడు తరించువాఁడయా
తావకభక్తియో గమున దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: జీవితంలో చలనం లేకపోతే, అనేక సవాళ్లను ఎదుర్కొనడం అవసరం. రామచంద్రుడు జీవనాన్ని సుకపోతున్న విధంగా మారుస్తారనే భక్తి, ఆయన దయ యొక్క మహత్త్వాన్ని వ్యక్తం చేస్తుంది.జీవనంలో, ప్రతి కష్టానికి, గోరువుల నుండి విముక్తి కోసం కృతకృత్యమైన భక్తి అవసరం, అది రామచంద్రుడు చూపించే కృపే కావాలి. వారు ఎవరైతే తమ పాపాలను దూరం చేయాలని, నిజమైన భక్తితో ఆయనకు శరణు పొందాలని కృతస్మరణ వ్యక్తం చేస్తారు.

92.సరసునిమానసంబు సర సజ్ఞుడెరుంగును ముష్కరాధముం
డెఱిఁగిగ్రహించువాడె కొల నేకనిసముఁ గాగదుర్దురం
బరయఁగ నేర్చునెట్లు విక చాబ్దమరంద రసైక సౌరభో
త్కరముమిళింద మొందుక్రియ దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం:ఆయన సజ్ఞుడైన, ప్రాణశక్తితో నిండిన వ్యక్తి. అనేక కష్టాల నుంచి విముక్తి కోసం రామనామస్మరణ చాలా అవసరమని, అలాగే ఆయన్ని సరసుని మనసుతో ఆరాధించాలి.ముష్కరాధములుఅధిగమించడానికి, రామచంద్రుడు యొక్క కృప ఎంతో అవసరమని, ఆయన ప్రభావంతో ఏవిధంగా నెచ్చలేని కష్టాలను నయం చేసుకోవచ్చు అనే విషయాన్ని ఈ కవిత స్పష్టం చేస్తుంది.దాశరథి యొక్క కృప ద్వారా, అన్ని కష్టాలు, బాధలు పారిపోతాయని, ఆయనను మనస్ఫూర్తిగా నమ్మడం, ఆరాధించడం ఎంత ముఖ్యం అనేది వివరిస్తుంది.

93.నోఁచినతల్లిదండ్రికిఁ దనూభవుఁడొక్కడెచాలు మేటిచే
చాఁచనివాడు వేఱొకఁడు చాచిన లేదన కిచ్చువాఁడునో
రాఁచినిజంబకాని పలు కాడనివాఁడు రణంబులోన మేన్
దాచనివాఁడు భద్రగిరి దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: “నోఁచినతల్లిదండ్రి” అని అర్థం, ధర్మపథంలో అనేక కష్టాలు ఎదుర్కొన్న వారు, కానీ రాముని కృపకు వారు పరితపించినట్లుగా తెలిపారు. భద్రగిరి (తూర్పు గోదావరి జిల్లా) యొక్క పటకం రామచంద్రుని ఉపవాహకునిగా, ఆయన కృప అనగానని చెప్పారు.మొత్తం మీద, రామచంద్రుని సాన్నిహిత్యం, ఆయన యొక్క కృప మరియు ఆయన్ని సద్గతి సాధించేందుకు మద్దతుగా భావిస్తున్నారు.

94.శ్రీయుతజానకీరమణ చిన్నయరూప రమేశరామ నా
రాయణ పాహిపాహియని బ్రస్తుతిఁ జేసితి నామనంబునం
బాయక కిల్బిషవ్రజ వి పాటనమందఁగ జేసి సత్కళా
దాయి ఫలంబునాకియవె దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: “చిన్నయరూప రమేశరామ” అనే పదబంధం ద్వారా, రాముని సమస్త వర్తమాన పరిమాణం మీద దృష్టి సారించి, ఆయనకు నామస్మరణ మరియు పాహి (సేవ) ప్రక్రియలో భాగం అవుతారని తెలియజేస్తారు.ఇక్కడ, “బాయక కిల్బిషవ్రజ” అనే పదాలు రాముని అభయదాతగా, అన్యాయాన్ని నివారించడంలో వారి భక్తి మరియు కృషిని సూచిస్తాయి.

95.ఎంతటిపుణ్యమో శబరి యెంగిలిగొంటివి వింతగాదె నీ
మంతన మెట్టిదో యుడుత మైనిక రాగ్ర నఖాంకురంబులన్
సంతసమందఁ జేసితివి సత్కులజన్మము లేమి లెక్క వే
దాంతముగాదె నీ మహిమ దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: శబరి, నీ పుణ్యంతో, నీ జన్మ వంశం పట్ల అర్హత లేకపోయినా, రాముని కరుణతో వనరులు ఆనందపరిచినట్లు, నీ మహిమ వలన నువ్వు రాముని సేవను పొందగలిగావు.

96.బొంకనివాఁడెయోగ్యుడరి బృందము లెత్తిన చోటజివ్వకుం
జంకనివాఁడెజోదు రభసంబున నర్థి కరంబుసాఁచినం
గొంకనివాఁడెదాత మిముఁ గొల్చిభజించిన వాఁడె పోనిరా
తంక మనస్కుఁ డెన్న గను దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: కృతజ్ఞత కలిగిన వాడు మాత్రమే, ధైర్యం, నిజాయితీ, మరియు స్వార్థం లేకుండా, రాముని కరుణను పొందగలడు.

97.భ్రమరముగీటకంబుఁ గొని పాల్పడి ఝాంకరణో కారియై
భ్రమరముగానొనర్చునని పల్కుటఁ జేసి భవాది దుఃఖసం
తమసమెడల్చి భక్తిసహి తంబుగ జీవుని విశ్వరూప త
త్త్వమునధరించు టేమరుదు దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: భక్తి ద్వారా అజ్ఞానాన్ని తొలగించి, భవసముద్రంలోనుండి రక్షణ పొందడమే కాకుండా, రాముని కరుణతో జీవుడు విశ్వరూపాన్ని పొందగలడు.

98.తరువులు పూచికాయలగు దక్కుసుమంబులు పూజగాభవ
చ్చరణము సోకిదాసులకు సారములో ధనధాన్యరాశులై
కరిభట ఘోటకాంబర నకాయములై విరజా సము
త్తరణ మొనర్చుజిత్రమిది దాశరధీ కరుణాపయోనిధీ!

భావం: శ్రీ రాముడు, మీ కరుణ సముద్రంలో స్నానం చేసిన వాళ్ళకు ఆశ్చర్యకరమైన దశ వస్తుంది. వారి పూజార్ధం వృద్ధిపొందే పూలతో తరువులు కాసిపోతాయి. దాసుల చెరువులకు ధన ధాన్యాలు సమృద్ధిగా పోతాయి. ఏనుగులు, గుర్రాలు, పశువులు చల్లగా అవుతాయి. మీ కరుణ వల్ల ఈ అందమైన మార్పు జరుగుతుంది, ఓ దాశరధీ!

99.పట్టితిభట్టరార్యగురు పాదములిమ్మెయినూర్ధ్వ పుండ్రముల్
వెట్టితిమంత్రరాజ మొడి బెట్టితి నయ్యమకింక రాలికిం
గట్టితిబొమ్మమీచరణ కంజలందుఁ దలంపుపెట్టి బో
దట్టితిఁ బాపపుంజముల దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.

భావం: ఓ దాశరధీ! మీ కరుణ సముద్రంలో స్నానం చేసిన వాళ్ళు, ఆచార్యుల పాదాలను ఆశ్రయించి, వారి ఉపదేశాలను పాటిస్తూ, పుండ్రాలను ధరించి, మంత్రరాజాన్ని జపిస్తూ, మీ దివ్య పాదాలను మధురంగా ధ్యానిస్తూ, పాపపు పుంజాలను నాశనం చేసుకుంటారు.

100.అల్లన లింగమంత్రి సుతుడత్రిజ గోత్రజుడాదిశాఖ కం
చెర్ల కులోద్బవుం దంబ్రసిద్ధిడనై భవదంకితంబుగా
నెల్లకవుల్ నుతింప రచియించితి గోపకవీంద్రుడన్ జగ
ద్వల్లభ నీకు దాసుడను దాశరధీ కరుణాపయోనిధీ!

భావం: ఓ దాశరధీ! మీరు కరుణ సముద్రం. అల్లన లింగమంత్రి సుతుడు, అత్రి గోత్రానికి చెందిన వాడు, ఆదిశాఖకు చెందిన చెర్ల వంశంలో జన్మించిన అంబ్రసిద్ధి అని ప్రసిద్ధుడై, మీకు అంకితం అయ్యి, నెల్లూరు కవులు పొగిడే రచనలు చేసాడు. జగత్‌ప్రియుడవైన మీకు ఆ గోపకవీరుడు మీ దాసుడిగా నివేదిస్తున్నాడు.